Zespół Szkolno - Przedszkolny w Lyskach

NNOWACJA PEDAGOGICZNA

programowo-metodyczna

Realizowana w roku szkolnym 2021/2022

w klasie III B oddziału integracyjnego

edukacji wczesnoszkolnej

Imię i nazwisko autorek innowacji:

mgr Joanna Hałacz
mgr Katarzyna Karaś

Temat i logo innowacji:

„Śląskie tańce i tradycje ”

Motto Innowacji Pedagogicznej

„Życie człowieka przebiega w małej lokalnej ojczyźnie, bez

poznania której, zrozumienie i docenienie jej wielorakiego

wymiaru kulturowego nie jest możliwe”.

/ Lidia Pawelec, Regionalizm w kształceniu zintegrowanym /

Cel główny

• Zapoznanie uczniów z tradycjami i wartościami kulturowymi obszaru, który zamieszkują.

• Uwrażliwianie na piękno i folklor „małej ojczyzny”.

• Rozwijanie kompetencji społecznych i umiejętności pracy zespołowej.

• Wdrażanie do sprawnego i odpowiedzialnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi.

We współczesnym świecie wielokulturowym, w dobie

globalizacji ważne jest, by nie zatracić poczucia

własnej tożsamości i przynależności

do „małej ojczyzny”

Program ten pomoże w budowaniu tożsamości kulturowej, wzmacnianiu więzi

z rodziną i środowiskiem. Uczy także szacunku, otwartości i tolerancji wobec

odrębnych kultur i ludzi. Być może zachęci i zmotywuje uczniów do

pogłębiania wiedzy oraz rozwijania zainteresowań związanych z regionem

śląskim.

 

Prosimy śledzić tą naszą zakładkę na stronie szkoły. Wszelkie nasze działania będą publikowane

i opisywane.

 

Od września ruszyła realizacja zajęć w ramach

 innowacji pedagogicznej

 „Śląskie tańce i tradycje”.

 Pierwszym tematem programu innowacyjnego było zapoznanie się z najbliższą

 okolicą, jego zabytkami i ważnymi dla społeczności lokalnej miejscami.

 

Zwiedzanie miejscowości Lyski

Uczniowie klasy III B wraz z nauczycielkami 17 września wyruszyli na

poszukiwanie śladów historii. Zobaczyli najstarsze zabytki miejscowości:

kościół parafialny z 1906 roku, zespół budynków z XIX wieku, w których obecnie mieści

się Dom Pomocy Społecznej p.w. św. Józefa, stary cmentarz z kaplicą grobową

rodziny Połedników, średniowieczny krzyż pokutny, siedzibę Urzędu Gminy.

Na spacerze uczniowie pracowali w grupach z mapą, na której śledzili przebieg trasy i lokalizowali odwiedzane miejsca.

 

 

Lekcja historii

Na zajęcia 22 września została zaproszona pani historyk z naszej szkoły mgr

Gabriela Frątczak, która przybliżyła historię miejscowości oraz Górnego Śląska.

Uczniowie mogli zobaczyć na starych fotografiach jak się ubierali ludzie ponad sto

lat temu. Został zaprezentowany także kobiecy strój chłopski pochodzący

z naszego regionu. Uczennice przymierzały jakle, które kiedyś kobiety same

ozdabiały. Najpierw robiły muster czyli wzorzec, według którego ręcznie malowały swoje stroje.

 

  

 

Dożynki klasowe

W październiku odbyły się klasowe Dożynki. Były poprzedzone warsztatami, na

których uczniowie w grupach, wykonywali prace plastyczne przedstawiające

Karolinkę i Karlika w odświętnych strojach śląskich. Zrobili także kotyliony

dożynkowe z herbem Lysek i suszonymi roślinami z okolicznych łąk.

Warsztaty dożynkowe

 

 

  

Dożynki klasowe

Na klasowe dożynki została zaproszona pani mgr Honorata Węglorz, która

pracuje w naszym przedszkolu, jest miłośniczką kultury śląskiej i działaczką Koła

Gospodyń Wiejskich w Bogunicach. Zaprezentowała nam odświętny strój śląski,

przybliżyła tradycje i zwyczaje dożynkowe. Uczniowie dowiedzieli się co to jest;

galanda, kabotek i kania. Usłyszeli także jak to było kiedyś, a jak żyje się na Śląsku

dzisiaj. Dzieci przedstawiły krótki program artystyczny; zaśpiewały piosenkę

„Karliku, Karliku co tam niesiesz w koszyku”, uczeń Antoni Perenc przeczytał

wiersz Abecadło Jana Brzechwy w przekładzie Marka Szołtyska na gwarę śląską.

 

 

Gazetka regionalna

W ramach innowacji pedagogicznej „ Śląskie tańce i tradycje” została wykonana

gazetka o tematyce śląskiej, z charakterystycznymi obiektami związanymi

z naszym regionem i nazewnictwem gwarowym.

 

  

 

Izba regionalna

Uczniowie odwiedzili także szkolną izbę regionalną, w której jest zgromadzonych

sporo starych eksponatów pochodzących z naszej okolicy. Są żelazka z duszą,

stare radia, ręczne młynki do kawy, meble ze śląskiej kuchni i wiele innych

ciekawych przedmiotów, których już dzisiaj się nie używa

 

 

Wycieczka tematyczna do Katowic

W dniu 21października 2021 roku odbyła się wycieczka do Katowic-stolicy

województwa śląskiego. Wraz z nami pojechały również klasy: III A oraz II A

i II B. Pierwszym punktem programu wycieczki było Muzeum Śląskie, w którym

uczniowie wzięli udział w lekcji muzealnej o tematyce regionalnej. Zwiedzali

ekspozycje; obrazy przedstawiające przemysłowy charakter miasta i regionu,

przedmioty użytkowe, które były częścią wyposażenia śląskich mieszkań i kopalń,

stroje śląskie galowe i ubrania robocze, oraz wiele innych eksponatów.

 

Uczniowie wzięli także udział w  warsztatach „Baśnie śląskie”. Wysłuchali legend

o postaciach wywodzących się z naszego folkloru: Utopcach, Skarbniku

i Meluzynie, którą później musieli zilustrować według własnego wyobrażenia.

Kolejnym punktem programu wycieczki było przejście wraz z przewodnikiem pod

halę widowiskowo-sportową „Spodek”, która jest symbolem miasta Katowice,

oraz wysłuchanie krótkiej lekcji historii pod Pomnikiem Powstańców Śląskich.

 

Następnie uczestnicy wycieczki autokarem przejechali do zabytkowego osiedla

górniczego Nikiszowiec. Uczniowie mogli zobaczyć jak dawniej mieszkały i  żyły

rodziny robotnicze. Jak dzieci spędzały wolny czas bawiąc się wokół familoków.

 

Wycieczka miała bardzo bogaty program. Uczniowie wiele dowiedzieli się

o historii i codziennym życiu ludzi na Górnym Śląsku.

Wszyscy uczestnicy wycieczki wrócili do domu zadowoleni i pełni wrażeń

 

Zeszyty

Uczniowie zapisują wiadomości z lekcji i gromadzą materiały regionalne

w zeszytach. Prowadzą słowniczek gwary śląskiej, próbują czytać po śląsku,

a także uczą się na pamięć wierszyków. W listopadzie rozpoczynają naukę tańców śląskich.

 

  

 

 

 

Tańce śląskie

Zanim uczniowie przystąpiliśmy do nauki tańców, poznali jak prezentują się na scenie zawodowi tancerze.

Zobaczyli na filmach edukacyjnych występy Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk.

Podziwiali piękne regionalne stroje oraz niepowtarzalne układy taneczne na wysokim artystycznym poziomie.

Uczniowie sami  przekonali się, jak wyglądaliby w śląskich strojach ludowych,

pozując do zdjęć na ręcznie malowanej, regionalnej fotościance.

                

 

                   

 

                 

 

                 

 

             

 

            

 

         

 

         

 

Stroje śląskie uczniowie pięknie przedstawili w swoich zeszytach.

 

Śląskie smaki

 

Kultura potrzebuje dobrego jedzenia, a jedzenie potrzebuje kultury. Jedno i drugie znajdziesz na Śląsku.

/ M. Szołtysek/

Ze względu na wielonarodowościowy charakter naszej krainy, kuchnia na tutejszych ziemiach powstała
z wymieszania staropolskich smaków z wpływami kuchni czeskiej
i niemieckiej.

Na zajęciach o tradycjach kulinarnych na Górnym Śląsku, nikt nie miał wątpliwości w klasie, że nudelzupa, rolada, modro kapusta i kluski to podstawowe składniki śląskiego odswietnego łobiodu. Na deser oczywiście kołocz z makiym, syrym i szpajzy.

 

 

Dzień Górnika

Dzień Górnika to tradycyjne święto górnicze, jedno z najważniejszych świąt na Śląsku, popularne również
w pozostałych regionach naszego kraju. Obchodzone w Polsce 4 grudnia w dniu św. Barbary – patronki górników.

To węgiel kamienny sprawił, że nasze ziemie stały się bardzo ważne w rozwoju przemysłowym Polski.
To węgiel kamienny stworzył Górny Śląsk takim, jaki jest dzisiaj.

Uczniowie poznali elementy stroju górniczego i ich nazewnictwo. Dowiedzieli się jak powstał węgiel kamienny, jak wygląda ciężka i niebezpieczna praca górników pod ziemią. Dowiedzieli się także jakie są negatywne skutki spalania węgla, co prowadzi obecnie do zmniejszania udziału węgla w wytwarzaniu energii.

 

 

Na warsztatach plastycznych uczniowie wykonali górnicze czako z papieru czyli charakterystyczną sztywną czapkę z pióropuszem, poznali odświętny strój górniczy
i nazewnictwo poszczególnych jego elementów.

 Ciężką pracę górników pod ziemią uczniowie zilustrowali rysując węglem.

 

Wigilia po śląsku

Śląska Wigilia to przede wszystkim tradycja.
Z tej okazji została zorganizowana wigilijka klasowa, na której uczniowie mieli okazję podzielić się wiadomościami na temat obchodzenia Świąt Bożego Narodzenia w swoich rodzinach. Dowiedzieli się także jak kiedyś obchodzono święta na Górnym Śląsku, o potrawach wigilijnych, przesądach, robieniu ozdób
z papieru na choinkę, wspólnym śpiewaniu kolęd.

W ten wyjątkowy dzień w roku, każdy stara się postępować jak najlepiej potrafi, gdyż jak mówi stare śląski przysłowie:

Jakiś we Wilijo, takiś cołki rok

Zestaw podawanych na wigilię potraw w tradycyjnych śląskich rodzinach od lat się nie zmienia, co potwierdziły rozmowy z uczniami. To oczywiście:
zupa z ryby
smażony kaper
kartofle
groch z kapustą lub panczkraut
kompot z suszu
moczka albo makówki
szałot ślonski
Prezenty na Śląsku przynosi Dzieciątko, a pod choinką stawia się betlyjkę.
Uczniowie wykonali w grupach piękne bożonarodzeniowe betlyjki.

Prezentacja gotowych betlyjek:

 

 

Śląskie wartości:

rodzina , praca, religia

Przy okazji obchodzonych w styczniu Dnia Babci i Dnia Dziadka uczniowie mieli okazję poznać jakie wartości są cenione i ważne dla Ślązaków:

1. Ciężka praca mężczyzn w kopalniach, hutach i innych zakładach przemysłowych, a kobiet w domu
i obejściu.

2. Rodzina, zazwyczaj wielodzietna i wielopokoleniowa.
3. Religia, która wyznaczała czas wolny od pracy i zasady postępowania.

Warunki pandemiczne nie pozwoliły, aby zaprosić Babcie i Dziadków do szkoły i zaprezentować im program artystyczny. Uczniowie zatańczyli więc w klasie taniec śląski Trojok w wersji integracyjnej i zaśpiewali wspólnie piosenkę, które zostały nagrane i przesłane w prezencie dla Dziadków wraz ze zrobionymi laurkami.

 

Tłusty Czwartek

Po okresie zimowych balów, zabaw i tańców dotarliśmy do tłustego czwartku, który rozpoczyna ostatni tydzień karnawału zwany ostatkami.

 

W tłusty czwartek tradycyjnie jemy pączki nazywane na Śląsku kreplami.

Uczniowie zapoznali się z tradycjami i zwyczajami związanymi z ostatnim tygodniem karnawału. Mieli za zadanie dowiedzieć się od rodziców lub dziadków, jak piecze się te niezwykłe kreple, które według dawnych przesądów mają magiczną moc, przynosząc szczęście i obfitość na cały kolejny rok. Jest tylko jeden warunek, aby to się spełniło:

Trza w tyn dziyń w Tusty Czwortek zjeść choć jednego krepla 

 Przepisy na kreple po śląsku

Powitanie Wiosny
Powitanie wiosny przypada na przełom 20 i 21 marca, wtedy następuje zrównanie dnia z nocą. W zwyczajach ludowych, głównie na wsiach, w sposób szczególny obchodziło się ten okres. Z okazji nadejścia wiosny uczniowie wykonali w grupach piękne kolorowe goik, według tematów, które wcześniej wylosowali.

Grupa III temat wykonania goika:„ Wiosenna zieleń”

Grupa I temat wykonania goika: „ Kwitnąca łąka”

Grupa IV temat wykonania goika: „ Błękitny powiew”

Grupa II temat wykonania goika: „ Wiosenne słonko”

Goik był wnoszony do wsi jako symbol życia.

Z goikiem obchodzono całą wieś, składając życzenia urodzajnego roku i śpiewając pieśni o przyrodzie i zasiewach. Po obchodzie, goik wtykano do ziemi w centralnym miejscu na wsi, gdzie stał przez całą wiosnę. Goiki wykonane przez uczniów, jak również duży goik reprezentacyjny wykonany wspólnie i tematyczna gazetka z papierową łąką zostały ustawione w centralnym miejscu szkoły, aby przypominały o budzącej się do życia przyrodzie i wprowadzały ciepły, słoneczny nastrój, bez względu na pogodę.

 

 

 

 

 

 

Prziszła wiosna dobro wiosna a z niom pora wielkanocna jak ludowy zwyczaj każe
Zielony goik dzieci niesom w darze

Warsztaty kroszonkarskie

Na zajęcia w dniu 31 marca została zaproszona pani Małgorzata Drożdż, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w naszej szkole, ale także uznana kroszonkarka w naszym regionie.

Pani Małgorzata od lat zajmuje się zdobieniem jaj wielkanocnych, jest  laureatką licznych konkursów kroszonkarskich na Górnym Śląsku, w  których zajmuje czołowe miejsca.

Na początku spotkania opowiedziała uczniom, jak wyglądały kiedyś przygotowania do Świąt Wielkanocnych na Górnym Śląsku i pokazała, na czym polega zdobienie jaj różnymi technikami,
takimi jak malowanie woskiem i zdobienie techniką rytowniczą.

 

 

Uczniowie z dużą uwagą zaangażowali się w malowanie kroszonek woskiem. Wykonywali piękne i ciekawe wzory. Być może, w przyszłym roku będą mogli wziąć udział w konkursie regionalnym.

 

Wycieczka do Rybnika

W dniu 8 kwietnia 2022 roku odbyła się wycieczka tematyczna do Rybnika, naszego miasta powiatowego. Razem z naszą klasą pojechała także klasa III A. Pierwszym punktem programu było zwiedzanie Zabytkowej Kopalni Ignacy, w której uczniowie mogli zobaczyć starą wyciągową maszynę parową i posłuchać opowieści przewodnika o tym, jak kiedyś wyglądała praca w kopalni. Z wieży widokowej podziwiali piękną panoramę naszego śląskiego przemysłowego regionu z licznymi kopalniami dookoła.

 Kolejnym punktem programu było zwiedzanie Bazyliki Św. Antoniego.

Następnie przeszliśmy pod Teatr Ziemi Rybnickiej i do Muzeum, w którym uczniowie wzięli udział w lekcji regionalnej. Poznali zwyczaje i obrzędy, jakie panowały na Górnym Śląsku w okresie wielkanocnym.

W drodze powrotnej uczniowie zobaczyli panoramę Elektrowni Rybnik i mogli podziwiać turystyczne walory zalewu rybnickiego.
Wszyscy wrócili z wycieczki zadowoleni i pełni wrażeń,
pogoda w tym dniu była słoneczna i sprzyjała zwiedzaniu.

 

Spotkanie z lokalnym pisarzem

4 maja 2022 roku na lekcję w ramach programu innowacji pedagogicznej został zaproszony pan dr Jan Krajczok, który jest autorem kilku książek o tematyce związanej ze Śląskiem, dotyczących kultury i historii naszego regionu. Uczniowie z uwagą słuchali opowieści sprzed dwustu lat, o Józefie Benedykcie Poledniku, właścicielu dóbr rycerskich w Lyskach i Nowej Wsi, za sprawą którego Lyski zaczęły się dynamicznie rozwijać w XIX wieku. J.B. Polednik był również filantropem i fundatorem zakładu opiekuńczego dla sierot po zarazie tyfusu, który do dziś służy ludziom i funkcjonuje w Lyskach
jako Dom Pomocy Społecznej pod wezwaniem św. Józefa.

 

 

 

 

Zakończenie

 

Wraz z końcem roku szkolnego została również zakończona realizowana od września 2021 roku, innowacja pedagogiczna „Śląskie tańce i tradycje” w klasie III B oddziału integracyjnego.

 

Podsumowaniem całorocznej pracy był występ klasy na akademii z okazji zakończenia roku szkolnego utrzymany w klimacie regionalnym.

 

Uczniowie przez cały rok szkolny poznawali elementy kultury, tradycje i zwyczaje związane z naszym regionem. Poprzez pracę w grupach, wspólne wyjazdy i warsztaty mieli okazję nie tylko nabywania wiedzy, ale poszerzania swoich kompetencji społecznych i cyfrowych.

 

Na zakończenie realizacji programu uczniowie dostali upominki ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Rybniku.

 

Mamy nadzieję, że udział w tego typu zajęciach zachęci w przyszłości uczniów do rozwijania zainteresowań związanych z regionem, który zamieszkują.

 

Założenia innowacji „Śląskie tańce i tradycje” zostały zrealizowane dzięki przychylności dyrekcji szkoły, współpracy nauczycieli, uczniów i rodziców za co wszystkim serdecznie dziękujemy.

 

Autorki i nauczycielki realizujące program
mgr Katarzyna Karaś
mgr Joanna Hałacz